Tumor Marker

نشانگر تومور

نشانگر تومور به انگلیسی: (Tumor marker) مواد بیوشیمیایی قابل اندازه‌گیری هستند که با بدخیمی تومور مرتبط اند. این مواد توسط سلول‌های تومور یا توسط بدن در پاسخ به سلول‌های تومور ساخته می‌شوند. به عبارت دیگر نشانگر تومور ماده موجود در خون، ادرار، و یا در برخی از بافت بدن است که می‌تواند در موارد ابتلا به انواع سرطان افزایش یابد. نشانگرهای گوناگون تومور٫ هر کدام نشان‌دهنده یک فرایند نئوپلازی ویژه و کمکی به تشخیص وجود سرطان است هرچند سطح بالای یک مارکر یا نشانگر تومور می‌تواند نشان‌دهنده سرطان باشد با این حال می‌تواند به دلیل‌های دیگر نیز بالا رفتن میزان این نشانگرها را در پی داشته باشد.

شانگر تومور می‌تواند به طور مستقیم توسط خود تومور و یا توسط سلولهای غیر تومور و در پاسخ به حضور یک تومور تولید شود. بیشتر نشانگرهای تومور آنتی‌ژن یا پادگن‌های تومور بوده اما همه آنتی‌ژن‌های تومور را نمی‌توان به عنوان نشانگر تومور درنظر گرفت.

مجموعه ماموگرافی٫ سونوگرافی٫ سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی با همراهی نشان‌گرهای تومور می‌توانند یک آزمون تشخیصی محسوب گردند اما آزمون تشخیصی تعیین کننده باید با بافت‌برداری یا بیوپسی انجام گیرد. بنابراین افزایش میزان نشانگرهای تومور به تنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیستند اما از آنها می‌توان برای تعیین میزان پیشرفت٫ نظارت بر درمان و یا تشخیص بازگشت سرطان استفاده کرد.

کاربرد تومورمارکرها:

در استفاده از تومورمارکرها هدف اصلی این است که غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان اتفاق افتد، چرا که در این زمان بیشترین احتمال تأثیر درمان وجود دارد. از همین رو تنها تومورمارکر دارای مقبولیت گسترده به عنوان یک غربالگر در مردان PSA خواهد بود. سایر تومورمارکرها یا فاقد ویژگی کافی هستند و یا این که در ابتدای بیماری به قدر کافی افزایش نیافته­اند. ذکر این نکته الزامی است که تومورمارکرها به خودی خود تشخیصی نیستند و تشخیص قطعی سرطان با دیدن نمونه بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیستصورت می­گیرد. با این وجود تومورمارکرها اطلاعاتی به ما می­دهند که از آنها می­توان به طریق زیر استفاده کرد:

1- غربالگری: غربالگری یا Screening توسط تومورمارکرها به معنای جست و جوی سرطان در افرادی است که علایمی از بیماری را ندارند.

2-کمک به تشخیص: از تومورمارکرها معمولاً برای تشخیص سرطان استفاده نمی­شود و در اکثر موارد سرطان فقط با نمونه بیوسبی تشخیص داده می­شود. از تومورمارکرها می­توان برای تشخیص منشأ سرطان پخش شده در بدن که منشأ اولیه آن معلوم نیست کمک گرفت.

3- تعیین مرحله (Stage) :در بیمار مبتلا به سرطان از میزان بالا بودن تومورمارکرها می­توان برای کمک به تعیین این که سرطان به چه میزان به سایر بافت­ها و اعضا گسترش یافته است استفاده کرد.

4- تعیین پیش­آگهی: بعضی انواع سرطان نسبت به بقیه سریعتر رشد کرده و منتشر می­شوند. حتی در یک نوع سرطان مثل سرطان سینه، بعضی نسبت به بقیه رشد کرده و منتشر می­شوند یا ممکن است پاسخ کمتر یا بیشتری بر درمان­های خاصی داشته باشند. بعضی از تومور مارکرهای جدیدتر به تعیین احتمال مهاجم­بودن سرطان و یا پاسخ احتمالی به داروهای خاص کمک می­کنند.

5-راهنمای درمان: بعضی از تومورمارکرها تعیین­کننده دستورالعمل درمان خواهند بود.

6- پایش درمان: اگر یک تومورمارکر برای نوع خاصی از سرطان در دسترس باشد برای تعیین کارآمد بودن درمان راحت­تر این است که به جای تکرار CXR و … هزینه کمتری خواهد داشت.

7-تعیین عود: به طور معمول یکی از بیشترین استفاده از تومورمارکرها برای پایش عود سرطان خواهد بود.

Sh.B